جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این تحقیق بیان شد که تبلیغ دین دارای سه بعد ارکان، مبادی و منابع است که بر اساس مبانی آن شکل گرفته و نتیجى این تقسیم‌بندی بررسی تمام زوایای آن است.مبانی تبلیغ دین یعنی ریشه‌هایی که بر اساس هست‌ها و نیست‌هایی به وجود آمده که حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) از خداوند متعال دریافت و از مسیر قرآن و اهل بیت (علیهم السّلام) به ما رسانده‌اند.ارکان تبلیغ دین شامل پنج بخش مبلّغ، مخاطب، محتوای پیام، فضای پیام و زمان پیام، عناصر مختلفی است که محتوای پیام را از مبلّغ به مخاطب به بهترین شیوه و جذاب ترین شکل می‌رساند. مبادی تبلیغ دین شامل آشنایی کامل با دین، داشتن علاقه و انگیزه، آشنایی با روش‌ها و ابزارهای تبلیغ دین و کسب مهارت در آن است.منابع تبلیغ دین نیز شامل قرآن کریم و روایات ائمى معصومین (علیهم السّلام) است. چرا که این دو در کنار هم حقیقت وحی و معارف الهی را نمایان می‌سازد.بخش مهم این تحقیق که مبانی تبلیغی حضرت علی (علیه السّلام) است با توجّه به روایات ایشان به چهار محور با مبانی مختلف تقسیم شد. محور اول خداشناسی، محور دوم جهان شناسی، محور سوم انسان و محور چهارم دشمن شناسی است.در مبانی تبلیغی سیّد علی خامنه‌ای (مد ظلّه العالی) این فرضیه اثبات شد که ایشان از همان مبانی حضرت علی (علیه السّلام) تأثیر پذیرفته‌اند و این مورد با تطبیق بیانات و مکتوبات ایشان بر مبانی تبلیغی امام علی (علیه السّلام) در همان چهار محور به وضوح آشکار شد. همچنین تجلّی مبانی تبلیغی حضرت علی (علیه السّلام) در تبلیغ دین سیّد علی حسینی خامنه‌ای (مد ظلّه العالی) در سه بعد ارکان، مبادی و منابع به طور کامل استنباط شد. بنابراین سیّد علی حسینی خامنه‌ای (مد ظلّه العالی) که هم اکنون امر تبلیغ دین را در جهان اسلام به عنوان ولیّ امر زمانه بر عهده دارند، بهترین الگو برای مبلغین اسلام در این دوران هستند.واژگان کلیدی: امام علی (علیه السّلام)، سیّد علی حسینی خامنه‌ای (مد ظلّه العالی)، تبلیغ دین، مبانی تبلیغ، ارکان تبلیغ، مبادی تبلیغ، منابع تبلیغ

دستیابی به معارف والای قرآن جز در پرتو بهره‌گیری ازهمتای قرآن یعنی معارف اهل بیت: غیر ممکن است. همین منبع پر فیض است که به خاطر اتصال به دامن وحی رهیافت‌ها و فهم‌ها را غنا بخشیده و راه مطمئنی فراسوی انسان برای فهم مقصود کتاب الهی باز می‌گشاید.در این پژوهش، به تفسیر آیات 76 ـ 59 سوره مبارکه نساء پرداخته‌ایم. بدین صورت که در ابتدا با مراجعه به اقوال لغویان و واژه پژوهان قرآنی، معانی واژگان کلیدی و محوری در تبیین آیات مشخص شده و در ادامه نکات ادبی مربوط به هر آیه مورد توجه قرار گرفته و نقش عبارات و واژگان در آیات مشخص شده است.سپس با تبیین مفهوم ظاهری آیات به وسیله مراجعه به نظرات مفسران از طرفی و مراجعه به کتب تفسیر روایی شیعه و سنی از طرف دیگر کوشش شده آیات در بوته تفسیر و مقایسه از این دو منظر قرار گیرد.برای مفاهیم ظاهری آیات بیشتر از کتاب تفسیر نمونه و نور به عنوان شاکله اصلی استفاده شده و تفاسیر دیگر به آن ضمیمه شده است و در خصوص تفاسیر روایی شیعه روایات تفسیر برهان به عنوان شاکله اصلی و در صورت فقدان روایتی در تفاسیر روایی دیگر همچون«تفسیر قمی» و «تفسیر الصافی» روایات این تفاسیر نیز ضمیمه شده است و در مراجعه به تفاسیر اهل تسنن روایات نبوی کتاب الدر المنثور مورد توجه قرار گرفته شده است.سعی شده در صورت وجود آسیب‌های احتمالی به روایات معصومین: در ذیل هر روایت به آسیب مربوطه پرداخته شود و در پایان هر آیه آموزه‌های هدایتی آیات و روایات مشخص شود.مهم‌ترین محور پرداخته شده در مجموع آیات را می‌توان بحث‌هایی همچون جایگاه و قلمرو اولو الامر در نظام سیاسی، اجتماعی حکومت دینی دانست.در خصوص روایات نیز در بخش روایات شیعی و روایات نبوی 90 روایت مورد توجه قرار گرفته که گونه‌های بیان مصداق(تفسیر مصداقی) ، ایضاح مفهومی، تفسیر باطنی، بیان جزئیات، ترسیم فضای نزول، تفسیر تمثیلی، عملی و فقهی بیشترین گونه‌های تفسیری را به خود اختصاص داده‌اند. آسیب شناسی اولیه روایات تفسیری هم نشان می‌دهد که بیشترین آسیب از ناحیه تصحیف به روایات وارد شده است. آموزه‌های هدایتی آیات نیز بیشتر حول بحث‌های اعتقادی به خصوص مسئله امامت و زعامت اجتماعی و رویکرد بعضی مسلمان نماها می‌باشد.

پژوهش حاضر به منظور بررسی مبانی تأویل آیات‌الأحکام در تفسیر بیان السعاده‌ی سلطان علیشاه گنابادی انجام گرفته است. مبانی و اصول تأویل در اثر مذکور بر چند اصل استوار است که عبارتند از: قرآن‌شناسی، انسان شناسی، خداشناسی و معاد شناسی. پس از بررسی های مختلف مشخص گردید تأثیر مبانی‌ای که ذیل هر کدام از عناوین فوق قرار می‌گیرند در تأویلات مفسّر از آیات‌الأحکام گوناگون بوده است. برخی از آنها تأثیر زیادی را در این تأویلات داشته اند در حالی که تأثیر برخی دیگر، بسیار اندک بوده است. مذهب تشیع که در باور گنابادی با عقاید عرفانی عجین شده است نقش بسزایی را در تأویلات وی از این آیات داشته است. اعتقاد به ائمه(علیهم السلام)، بهره‌مندی از روایات آن بزرگان و تقیّد به اصول و عقاید شیعه را می‌توان در بسیاری از تأویلات وی مشاهده کرد. در میان تمام مبانی یافت شده مبنای "ولایت" را می‌توان به عنوان موثرترین مبنا در تأویلات گنابادی از آیات‌الأحکام به شمار آورد. رنگ عرفانی تفکرات شیعی گنابادی باعث شده است تا گاهی این مبانی تفاوتهایی با تفکرات جریان اصلی شیعه داشته باشند. در این پژوهش تلاش شده است تا ضمن بیان مبانی مورد استفاده‌ی گنابادی در تأویلاتش از آیات‌الأحکام، نظرات دیگر مفسران و عرفای اسلامی نیز در حد امکان بیان گردند تا علاوه بر روشن تر شدن مطالب، شباهت ها و تفاوت‌های میان مبانی تأویل در تفسیر بیان‌السعاده و آثار دیگر نیز نمایان گردد.

این پایان نامه در یک مقدمه چهار بخش و یک خاتمه تنظیم شده است و عنوان آن تفسیر تطبیقی آیه تطهیر از دیدگاه فریقین می باشد در مقدمه کتاب در مورد موضوع اهداف کتاب پیش فرضها روش و پیشینه تحقیق سخت گفته و پس خلاصه ای از بخشهای کتاب را ارائه نموده‌ایم. بخش اول: تفسیر و تبیین اجمالی آیه تطهیر در این بخش پس از مقدمه مختصر در چهار فصل جداگانه از مهمترین الفاظ آیه تطهیر سیاق آن و دیدگاههای مختلف در مورد آن و نیز شأن نزول آیه تطهیر بحث شده است. بخش دوم: آیه تطهیر از دیدگاه روایات: در این بخش پس از ذکر مطالب مقدماتی در پنج فصل جداگانه از روایات شأن نزول احتیاج کنندگان به آیه تطهیر روایات تسلیم و سائر روایات مربوط به آیه تطهیر از دیدگاه مذهب اهل بیت (ع) و اهل سنت بحث شده است. بخش سوم: آیه تطهیر از دیدگاه مفسران: در این بخش نیز پس از ذکر مقدمه آیه تطهیر را از دیدگاه چند تن از برجسته ترین مفسران مذهب اهل بیت (ع) و اهل سنت مورد بررسی قرار داده و به نقد اجمالی و مختصر برخی از آنها پرداخته ایم. بخش چهارم: نقد و بررسی شبهات ابهامات و سوالات مربوط به آیه تطهیر: در این بخش سیزده شبه ابهام و سوال جدید و قدیم که مربوط به آیه تطهیر می باشد ذکر شده و سپس به نقد و بررسی آنها پرداخته ایم. سخن پایانی: و بالاخره در این قسمت در مورد نتایج کلی به دست آمده از مباحث گذشته مثل منظور از اهل بیت (ع) عصمت آنها تداوم و استمرار عصمت اهل بیت و برتری آنها در مورد رهبری همه جانبه امت اسلامی بحث شده است.

حکمت متعالیه،گرچه تاکنون توسط متفکران بنامی شرح و تفسیر شده است، اما هنوز زوایایی از آن، به‌ویژه وجوه سیاسی آن، به‌طور شایسته مورد توجه واقع نشده است. بر همین اساس، این پژوهش به بررسی فلسف? سیاسی ملاصدرا می‌پردازد.ادل? گوناگونی در رد فلسف? سیاسی ملاصدرا از سوی مخالفان عنوان شده است، اما با بررسی دقیق آن‌ها و جستجوی موشکافانه در آثار ملاصدرا، می‌توان امکان فلسف? سیاسی وی را به اثبات رساند و نشان داد که فلسف? ملاصدرا استعداد عرض? مبادی عقلی لازم برای عرص? سیاسی حیات بشری را دارد.حکمت متعالیه به اجمال دارای فلسف? سیاسی می‌باشد و در آثار ملاصدرا می‌توان مباحثی را در زمین? سیاست مُدُن و حکومت یافت، اما این حکمت دارای مبانی خداشناسی، انسان‌شناسی و هستی‌شناسی ویژه‌ای و هم‌چنین مباحث اختصاصی‌ای در زمین? سیاست، همچون بحث ولایت مجتهدان، طی اسفار اربعه توسط رئیس اول مدینه و رابط? سیاست و شریعت،است که امکان استخراج و توسع? یک فلسف? سیاسی جامع را فراهم می‌کند به‌گونه‌ای که بتواند پاسخ‌گوی نیازهای جامع? بشری باشد،.هم‌چنین این مکتب به تربیت شاگردانی پرداخته است که با بهره‌گیری از تعالیم آن توانسته‌اند به ایفاگری در عرص? حیات سیاسی جوامع اسلامی بپردازند.

موضوع این رساله "سیره ی اهل بیت (ع) در مواجهه ی با آزار و اذیت‌های گفتاری و رفتاری دیگران" می باشد. تحقیق حاضر از سه فصل تشکیل شده است که، در فصل اول به کلیات و مفهوم‌شناسی واژه‌ها و اصطلاحات تحقیق پرداخته شده، در فصل دوم «اذیت و آزارهای گفتاری نسبت به اهل بیت(ع) و شیوه ی مواجهه ی آنان» و در فصل سوم «اذیت و آزارهای رفتاری نسبت به اهل بیت (ع) و شیوه‌ی مواجهه‌ی آنان» تبیین و تحلیل گردید. هدف این تحقیق تبیین سیره اهل بیت (ع) در مواجهه با آزار و اذیت‌های گفتاری و رفتاری دیگران بوده است. در واقع، اصل در شیوه ی برخورد اهل بیت (ع) با آزار اذیت کنندگان، رأفت و رحمت و مهربانى است و برخورد تند و خشن حالت استثنایى دارد و تنها از روى ناچارى انجام مى شود. از آنجا که سیره ائمه (ع) همچون مشعلی بر سر راه رهبران و رهروان مسلمان است پس باید در آن تأمل شایسته نمود تا از راز و رمز موفقیت ائمه (ع) در این راه بهره‌مند گردید. چون تحلیل ابعاد و زوایای زندگی پر رمز و راز ائمه (ع) می‌تواند ما را به اصولی رهنمون سازد که از آنها راهکارهای عملی برای زمان حاضر و همه زمان ها به دست آید این موضوع را انتخاب نموده و با استفاده از کتابهای تاریخی و تفسیری و از طریق فیش برداری به جمع آوری مطالب مورد نظر و به تنظیم آنها پرداخته شد و معلوم گردید که ائمه (ع) اصل اولیه برخورد خویش را با تمام مخالفان و آزار و اذیت‌کنندگان، بردباری و ملایمت قرار داده‌اند و در جایی که مدارا موجب آسیب به اساس اسلام یا مصالح جامعه اسلامی نمی‌شد، همواره در برخورد با آزار و اذیت‌کنندگان با مدارا رفتار می‌کردند، اما زمانی که آزار و اذیت از روی عناد و یا در جهت ضربه زدن به مصالح جامعه اسلامی بود، ائمه (ع) در مقابل آنان به شدیدترین وجه اقدام می‌نمودند.

چیستی، چرایی و چگونگی مقابله با ناهنجاری‌های اجتماعی، از کلیدی‌ترین مباحث در حوزه اجتماعی است که نزد نظریه‌پردازان و متفکران علوم اجتماعی، زیست‌شناسی و روان‌شناختی از جایگاه خاص برخوردار بوده است؛ و هر کدام از آن‌ها در گستره مطالعاتی خویش به شناخت انحرافات و چرایی بروز و هم چنین مواجهه با آن‌ها پرداخته‌اند؛ متفکران زیست‌شناختی و روان‌شناختی، چرایی ناهنجاری‌ها را در کدهایی هم‌چون وراثت، وضعیت جسمانی و فیزیولوژی بدن، ناهنجاری‌های کروموزومی، ساختار شخصیت و... خلاصه نموده‌ و معتقدند درصد بالایی از کج‌روی‌ها، از موارد ذکر شده نشأت گرفته‌اند؛ به همین ترتیب نظریه‌پردازان جامعه‌شناسی نیز اجتماع و روابط اجتماعی را خاستگاه بروز ناهنجاری دانسته و بر آن هستند تا تضادهای هنجاری، خلاهای اجتماعی و در نتیجه بی‌هنجاری و بی‌قانونی را بستر ساز انحراف در جامعه معرفی نمایند. ناگفته نماند که؛ تفحص در آراء و عقاید مذکور و بررسی تحقیقات میدانی انجام شده از جانب دانشمندان دیگر ما را به این نتیجه می‌رساند که تأثیر عوامل یاد شده در همه افراد به یک شکل نبوده و موارد فراوانی در جهت نقض این عقاید وجود دارد.در کنار تفکرات یاد شده در جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و... که انسان را مقهور عوامل ژنتیکی و یا محیطی می‌دانستند؛ از دیدگاه اسلام و آموزه‌های قرآنی و دینی سخن بگوییم که با نهایت ظرافت و دقت و به جهت شناخت وافی از ابعاد وجودی انسان، مناسب‌ترین ریشه‌یابی‌ها و راهکارها را ارائه داده است.تعالیم اسلامی هیچ گاه نقش عوامل فوق‌الذکر اعم از محیط و وراثت را در جهت دهی افراد به سوی هم‌نوایی نفی نکرده است؛ ولی با این وجود معتقد است این شاخصه‌ها تنها به عنوان عامل تأثیرگذار و نه قطعی و تام عمل نموده و در نهایت این اراده است که دیگر جوانب را تحت تأثیر قرار می‌دهد.حال که به چرایی کجروی‌ها به صورت اجمال اشاره شد رواست که راهکارهایی نیز به جهت محو این کجروی‌ها و انحرافات ارائه شود؛ جامعه‌پذیری و کنترل اجتماعی چه به صورت علنی و چه به صورت غیرعلنی، از مقوله‌های بارز در زدودن کج‌روی‌ها به شمار می‌رفته است؛ قرار گرفتن این دو در کنار یکدیگر هنجارمندی افراد را در جامعه تضمین خواهد نمود.تتبع در سیره اهل‌بیت (^) ما را به این سمت رهنمود می‌سازد که این بزرگواران به دلیل نگاه خاص و انسان‌شناسانه خود، و بنا به اقتضاء دوره خویش هر دو شاخصه یاد شده را در روابط اجتماعی موثر می‌دانستند؛ اما کنترل غیررسمی و بیدار نمودن فطرت افراد را مهم‌ترین عامل هم‌نوایی قلمداد نموده‌اند؛ در نتیجه چنین رویکردی افراد راحتر به رعایت هنجارها تمایل یافته و جبر در امور را احساس نخواهند کرد.از طرف دیگر شناخت و آشنایی با روش‌های اعمال شده توسط ائمه ما را در شناخت هر چه بیشتر کجروی‌ها و بهره‌برداری از بهترین وسیله‌ها یاری خواهد نمود.کلید واژه‌ها: هنجار، ناهنجاری، نسبیت اخلاق، منشا ناهنجاری، کنترل اجتماعی، شیوه‌های کنترل

نوشتار حاضر "شناخت خدا و صفاتش " را در آثار غزالی جستجو می‌کند و عهده‌دار بررسی اندیشه‌های این اندیشه‌ور بزرگ در زمینه خداشناسی است . این جستار کوتاه پس از گذر از مقدمات لازم، براهین اثبات وجود خدا و دلایل و راههای اثبات یگانگی حضرت حق را مورد بررسی قرار داده و به تحلیل اندیشه‌های غزالی در این باب پرداخته است . همچنین در این مقاله نوع نگرش غزالی به صفات حق‌تعالی و مشرب او در اثبات این صفات مورد تحلیل قرار گرفته و حتی‌المقدور اختلافهای موجود در مباحث فوق ریشه‌یابی شده است . نظر به اینکه غزالی از شاخص‌ترین چهره‌های کلام اشعری است و نیز با توجه به اینکه مهمترین نزاع‌های علمی با فلاسفه و معتزله بوسیله او انجام گرفته است ، بررسی نظراتش علاوه بر شناساندن آراء شخصی او آراء متکلمین را در برابر فلاسفه و افکار اشاعره را در مقابل معتزله می‌شناساند و بدین وسیله عملا مبانی نظرات علمی و یا تعصب‌های مذهبی و فرقه‌ای را نیز در لابلای بحثها تبیین می‌کند. گرایشهای عرفانی این متکلم برجسته و رویکرد عمیق او به خداشناسی قلبی در کنار سنگین‌ترین مباحث نظری، این رساله را وادار کرده تا در ضمن بررسی مبانی نظری و استدلالهای عقلی او، از توجه به خداشناسی عملی و "راه دل" نیز غفلت ورزد و لذا می‌توان گفت آشنایی اجمالی با شیوه خداشناسی و عرفا نیز عملا جزء دستاوردهای این گزارش قرار گرفته است . گرچه رسالت این رساله "نقد" آراء ابوحامد را در بر نمی‌گیرد ولی حالت ستیهندگی افکار و نظرات او خود به خود گزارشگر را گاهی از مقام گردآوری به صحنه داوری کشانیده است .

پس از حوادث مهمی که در تاریخ اسلام برای اهل‌بیت? رخ داد، خون تازه‌ای در کالبد امت اسلامی به جریان افتاد و پژواک آن در طول قرن‌ها طنین‌افکن شد. ادبیات از مهم-ترین حوزه‌هایی بود که از این حوادث به طور روشن متاثر شد، به گونه‌ای که بخش قابل ملاحظه‌ای از ادبیات متعهد کشورهای اسلامی به زبان‌های مختلف اعم از عربی، فارسی، ترکی و... به بیان این حوادث اختصاص یافت. این‌گونه دلسروده‌ها نه تنها مفاهیم اعتقادی تشیع را نزد شیعیان ریشه‌دارتر ساخته بلکه ذکر فضایل اهل‌بیت? را به زبان شعر ماندگارتر کرده است. صاحب ‌بن‌ عباد؛ این سیراب‌گشته‌ی چشمه‌‌سار اهل بیت? نیز در نشر فرهنگ و فضایل این خاندان پاک کوشیده و همواره در مسیر معرفی اسلام راستین ثابت‌قدم و استوار بوده و عقاید خویش را در قالب شعر بیان کرده است. در این پژوهش برآنیم تا با روش توصیفی-تحلیلی پس از بیان اوضاع سیاسی-فرهنگی عصر شاعر و شرح زندگی‌نامه‌ی وی به بررسی و تحلیل ویژگی‌های فنی شعر صاحب و مضامین شعری ایشان پیرامون اهل‌بیت? بپردازیم.

اسلام در چگونگی برخورد با ادیان دارای شیوه‌های گوناگونی است و این تعداد در شیوه به جهت تنوع مسائل و وجود مقاطع و موقعیتهای مختلف است که در برخورد با ادیان وجود دارد، گاهی مسائل از قبیل مسائل عقیدتی است، شیوه‌ای که اسلام در برخورد با این مسائل دارد، شیوه گفتگو و جدال نیکوست، گاهی نیز مسائل از قبیل مسائل اخلاقی و اجتماعی است که در این مورد نیز شیوه خاص خود را دارد. موقعیتها نیز در برخورد با ادیان و شیوه‌های اتخاذی موثرند، گاهی اسلام دارای نظام سیاسی است و اکثریت مردم مسلمان هستند در چنین موقعیتی شیوه برخورد با غیر آن متفاوت است. گاهی نیز برخورد با حکومتهای دینی ادیان دیگر است که شیوه برخورد متفاوت با بقیه موارد می‌باشد. اختصاراٌ اسلام برای هر زمان و مکان شیوه خاص آن را لحاظ کرده است.